ฐานข้อมูลดิจิทัลเอกสารโบราณของกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตภาคกลางและภาคตะวันตก
ภาคกลางและภาคตะวันตกของประเทศไทยเป็นภูมิภาคที่มีผู้คนหลากหลายชาติพันธุ์อาศัยอยู่ร่วมกัน โดยเฉพาะผู้ที่พูดภาษาตระกูลไท เช่น ไทยยวน ไทยดำ พวน ลาวเวียง ลาวครั่ง ฯลฯ ชาติพันธุ์เหล่านี้ล้วนแล้วแต่มีภาษาพูดและภาษาเขียนเป็นของตัวเอง ปัจจุบันสถานการณ์ภาษาของกลุ่มชาติพันธุ์ในภาคกลางและภาคตะวันตกกำลังอยู่ในภาวะวิกฤติ เด็กและเยาวชนส่วนใหญ่ไม่สามารถพูดภาษาของตนได้แล้ว เพราะถูกแทรกแซงโดยภาษาไทยภาคกลางและภาษาไทยมาตรฐานซึ่งเป็นภาษาของคนกลุ่มใหญ่ผ่านสื่อสารมวลชนประเภทต่างๆ เช่น สื่อวิทยุ โทรทัศน์ หนังสือพิมพ์ และอินเทอร์เน็ต สิ่งที่วิกฤตยิ่งไปกว่าภาษาพูด คือ ภาษาเขียน เพราะกลุ่มชาติพันธุ์เหล่านี้ไม่สามารถอ่านอักษรดั้งเดิมที่บรรพบุรุษเคยใช้ในอดีตได้แล้ว เหลือแต่เพียงเอกสารโบราณที่เก็บไว้ตามวัด เอกสารเหล่านี้ขาดการดูแลและสุ่มเสี่ยงต่อการชำรุดสูญหาย จำเป็นต้องได้รับการอนุรักษ์อย่างเร่งด่วน
โครงการจัดทำฐานข้อมูลดิจิทัลเอกสารโบราณของกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตภาคกลางและภาคตะวันตก ได้รับทุนสนับสนุนจากเงินรายได้สำนักงานอธิการบดีมหาวิทยาลัยมหิดล ตั้งแต่ปี 2564 จนถึงปัจจุบัน โดยได้รับความร่วมมือจากภาคีเครือข่าย 4 หน่วยงาน ได้แก่ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน) มหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง และคณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร โดยมีวัตถุประสงค์สำคัญคือ อนุรักษ์เอกสารโบราณด้วยการทำสำเนาดิจิทัลและนำสำเนาดิจิทัลเอกสารโบราณเผยแพร่ในรูปแบบฐานข้อมูล
ฐานข้อมูลดิจิทัลเอกสารโบราณของกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตภาคกลางและภาคตะวันตก สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล ให้บริการบนเว็บไซต์ https://ancientdoc.mahidol.ac.th/ ฐานข้อมูลจะประกอบไปด้วยเนื้อหาหลัก 5 ส่วน ได้แก่ เกี่ยวกับโครงการ เอกสารโบราณ บทความและวิดีทัศน์ นโยบายการใช้งาน และการติดต่อ
เนื้อหาที่สำคัญที่สุดคือ “เอกสารโบราณ” ซึ่งเปิดโอกาสให้ผู้ที่สนใจสามารถสืบค้นและดาวน์โหลดเอกสารโบราณกลุ่มชาติพันธุ์ในเขตภาคกลางและภาคตะวันตกไปใช้งานได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ปัจจุบันมีการเผยแพร่เอกสารโบราณจาก 2 แหล่ง ได้แก่ วัดท่าเสา อ.กำแพงแสน จ.นครปฐม และวัดนาหนอง ต.ดอนแร่ อ.เมืองราชบุรี จ.ราชบุรี ซึ่งเป็นชุมชนชาวไทยยวน และในอนาคตอันใกล้นี้จะมีเอกสารของวัดทุ่งหญ้าคมบาง ต.ดอนแร่ อ.เมืองราชบุรี จ.ราชบุรี ออกเผยแพร่ตามมา ในการสืบค้นสามารถเลือกเอกสารโบราณตามประเภทของอักษรที่ใช้บันทึกได้ เช่น อักษรธรรมล้านนา อักษรขอมไทย อักษรไทยน้อย อักษรธรรมลาว อักษรไทย เอกสารแต่ละฉบับจะมีรหัส ชื่อเรื่อง ประเภทเอกสาร และชนิดของคำประพันธ์ และนอกจากนี้ยังมีรายละเอียดอื่นๆ ของเอกสารเรื่องนั้นไว้ด้วย เช่น ข้อมูลเกี่ยวสภาพเบื้องต้นของเอกสาร หมวดหมู่เอกสาร ศักราช ภาษา เส้นอักษร จำนวนหน้า จำนวนบรรทัด ฯลฯ
โครงการนี้ได้ตอบโจทย์ SDG เป้าหมายที่ 4 คือ การสร้างหลักประกันว่าทุกคนมีการศึกษาที่มีคุณภาพอย่างครอบคลุมและเท่าเทียม และสนับสนุนโอกาสในการเรียนรู้ตลอดชีวิต โดยอาศัยพันธกิจสัมพันธ์มหาวิทยาลัยมหิดลกับสังคม (Mahidol Engagement) เป็นกลไกในการขับเคลื่อนเป้าหมายดังกล่าวด้วยการทำงานร่วมกับภาคีในพื้นที่อย่างเป็นระบบ ต่อเนื่อง และเป็นผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอย่างแท้จริงกับชุมชนในพื้นที่โดยรอบ ทั้งนี้เพื่อให้สมดั่งปรัชญาของมหาวิทยาลัยมหิดลที่ว่า ความสําเร็จที่แท้จริงอยู่ที่การนําความรู้ไปประยุกต์ใช้ เพื่อประโยชน์สุขแก่มวลมนุษยชาติ นั่นเอง
